Amortyzacja to rozłożenie kosztu zakupu drogiego przedmiotu (tzw. środka trwałego) w czasie. Za pomocą odpisów amortyzacyjnych (które są kosztem dla przedsiębiorcy) naliczana jest comiesięczna kwota zużycia przedmiotu. Pierwszy odpis amortyzacyjny najczęściej możemy dokonać w miesiącu następującym po przyjęciu środka trwałego (nie wliczając amortyzacji jednorazowej, której temat poruszę w dalszej części artykułu).
Z omawianym powyżej terminem, wiąże się też pojęcie środka trwałego. Kompletne, zdatne do użytku przedmioty, których przewidywany okres użytkowania w firmie planujemy na ponad 12 miesięcy nazywamy środkiem trwałym.
Przykłady środków trwałych:
- budowle (hale, magazyny itp.),
- urządzenia i maszyny (maszyny CNC, taśma produkcyjna itp.)
- środki transportu (samochód osobowy, ciężarowy itp.)
Aby rozpocząć amortyzowanie środka trwałego, na początku musimy go wprowadzić do firmy oraz wycenić – inaczej ustalić wartość początkową.
Za wartość początkową uznaje się:
1) Cenę nabycia (kwota zakupu – najczęściej z faktury lub umowy kupna sprzedaży itp.)
2) Wartość rynkową (ceny z portali sprzedażowych itp.)
3) Cenę wytworzenia (koszty materiału, energii, robocizna itp.)
4) Wartość wynikającą z wyceny (np. rzeczoznawcy)
Kolejnym krokiem jest ustalenie stawki amortyzacji, która będzie obowiązywała przez cały okres zużywania się przedmiotu.
Czym są stawki amortyzacji?
Stawka amortyzacji to procentowa wartość środka trwałego, którą można zaliczyć do kosztów w ciągu roku. Poszczególne środki trwałe przypisane są do tzw. grup KŚT (czyli Klasyfikacji Środków Trwałych).
Grupa KŚT to spis przedmiotów, które uznawane są za środki trwałe. Spis ten jest prezentowany w formie tabeli, gdzie do poszczególnych środków trwałych przypisany jest odpowiedni numer KŚT oraz stawka amortyzacji.
Samochód osobowy należy do grupy 742 KŚT i może być amortyzowany stawką 20% w skali roku
Stawka amortyzacji na poziomie 20% oznacza, że rocznie możemy rozliczyć 20% wartości początkowej kosztu zakupu środka trwałego. Z tego względu koszt podatkowy zakupu będzie rozłożony na 5 lat, a każdego roku do kosztów będą mogły być zaliczone comiesięczne odpisy.
Jeśli zakupiliśmy samochód za 20 000 zł i zastosujemy liniową stawkę amortyzacji (wynoszącą 20% rocznie), oznacza to, że przez 5 lat będziemy dokonywać miesięcznych odpisów amortyzacyjnych.
W tym przypadku będzie to wynosić 333,33 zł miesięcznie.
20 000 zł / 5 lat (bo 20% rocznie) / 12 miesięcy = 333,33 zł miesięcznie.
Amortyzacja w praktyce
Skoro już znamy, czym jest amortyzacja, możemy teraz omówić, jak stosować ją w praktyce, a także przyjrzeć się jej rodzajom i odpowiadającym im stawkom.
Amortyzacja jednorazowa
Jednorazowa amortyzacja obejmuje środki trwałe o wartości do 10 000 zł i jest dostępna dla każdego przedsiębiorcy. Umożliwia natychmiastowe zaliczenie wydatku do kosztów już w dniu zakupu, bez potrzeby stopniowych odpisów amortyzacyjnych — podobnie jak przy standardowych fakturach za materiały lub usługi telekomunikacyjne.
Przykład 1
Tokarka o wartości 6 000 zł zakupiona w lipcu 2024 r.
Nie musi być wprowadzana jako środek trwały, więc cała kwota maszyny jest wprowadzony jako faktura zakupowa w lipcu, czyli od razu w koszty pomijając cały proces amortyzacji.
Amortyzacja jednorazowa w ramach pomocy de minimis
- Posiadanie statusu małego podatnika. Status ten posiada się w momencie, gdy:
- Przychód za poprzedni rok wyniósł mniej niż 2 000 000 euro (9 218 000 zł) lub
- Jest się przedsiębiorcą rozpoczynającym działalność.
- Środki trwałe, które chcemy zamortyzować należą do grupy od 3 do 8 KŚT (z wyłączeniem samochodów osobowych),
- Wartość amortyzowanego w ten sposób środka trwałego nie może przekraczać 50 000 euro (230 000 zł). Nadwyżka ponad 230 000 zł będzie amortyzowana na zasadach ogólnych (np. stawce liniowej) w kolejnych miesiącach.
Przykład 2
Prasa o wartości 200 000 zł oraz piec o wartości 50 000 zł zakupione w lipcu 2024 r.
Łączna wartość zakupu środków trwałych to 250 000 zł.
Kwota 230 000 zł może zostać zamortyzowana jednorazowo w roku 2024 (w lipcu 2024 r.), natomiast nadwyżka, czyli 20 000 zł, będzie amortyzowana w kolejnych miesiącach, np. metodą liniową, z pierwszym odpisem w sierpniu 2024 r.
Preferencyjna amortyzacja fabrycznie nowych składników
- Wartość początkowa jednego środka trwałego musi przekraczać 10 000 zł.
- Wartość początkowa co najmniej dwóch środków trwałych musi wynosić 10 000 zł, przy czym wartość każdego z nich musi być wyższa niż 3 500 zł.
Przykład 3
Maszyna produkcyjna o wartości 60 000 zł zakupiona w maju 2024 r.
Powyższy zakup spełnia warunki i może zostać zamortyzowany jednorazowo w maju 2024 roku
W tym samym roku podatnik ma możliwość zamortyzować jednorazowo jeszcze 40 000 zł na inne środki trwałe.
Przykład 4
Tokarka CNC o wartości początkowej 130 000 zł zakupiona w kwietniu 2024 r.
W tym przypadku kwota 100 000 zł może zostać zamortyzowana jednorazowo w kwietniu 2024 r. Pozostałe 30 000 zł podatnik będzie amortyzował w kolejnych miesiącach, np. metodą liniową, rozpoczynając od pierwszego odpisu amortyzacyjnego w maju 2024 r.
Amortyzacja liniowa
Amortyzacja liniowa jest metodą amortyzacji, która może być stosowana dla wszystkich środków trwałych. Opiera się na założeniu, że wartość środka trwałego zużywa się równomiernie przez cały okres jego użytkowania, co powoduje, że comiesięczne odpisy amortyzacyjne mają stałą wysokość. Pierwszy odpis amortyzacyjny można wykonać w miesiącu następującym po wprowadzeniu środka trwałego do ewidencji.
Stawkę rocznego zużycia środka trwałego, czyli tzw. stawkę amortyzacji, można znaleźć w tabelach KŚT – na przykład dla samochodów osobowych wynosi ona 20% rocznie.
Limit odpisów amortyzacyjnych wynosi:
- 150 000 zł dla samochodu osobowego spalinowego,
- 225 000 zł dla samochodu elektrycznego.
Przykład 5
Auto o wartości 130 000 zł wprowadzamy do środków trwałych w lipcu 2024 r.
Przyjęta stawka amortyzacji wg grupy KŚT – 20 % rocznie
Roczna amortyzacja – 130 000 zł (wartość początkowa) * 20% (stawka amortyzacji) = 26 000 zł
Miesięczny odpis amortyzacyjny – 26 000 zł / 12 (liczba miesięcy w roku = 2 166,67 zł.
Miesięcznie kosztem przedsiębiorcy będzie kwota 2 166,67 zł, pierwszy odpis amortyzacyjny zostanie zaksięgowany w sierpniu 2024 r.
Amortyzacja liniowa indywidualna
Indywidualną metodę amortyzacji można stosować jedynie do środków trwałych uznanych za używane lub ulepszanych. Są to składniki majątku, które przed zakupem i pierwszym ujęciem w ewidencji środków trwałych danej firmy były eksploatowane przez co najmniej 6 miesięcy (przedsiębiorca jest zobowiązany do wykazania, że ten warunek został spełniony). Podkreślając, że przedsiębiorca, wprowadzając do ewidencji nowy środek trwały (samochód osobowy) i stosując stawkę amortyzacji 20% przez co najmniej 6 miesięcy, nie może później stwierdzić, że spełnia on kryteria uznania za środek trwały używany, co uprawniałoby do zastosowania wyższej stawki amortyzacji 40%.
Ta metoda amortyzacji obejmuje środki trwałe z grup 1-6 oraz 8 Klasyfikacji Środków Trwałych (KŚT) oraz środki transportu.
Minimalne okresy amortyzacji używanych środków trwałych:
- 24 miesiące, gdy wartość początkowa nie przekracza 25 000 zł – stawka amortyzacji będzie wynosić 50%,
- 30 miesiące, gdy środkiem trwałym jest używany samochód osobowy – stawka amortyzacji będzie wynosić 40%,
- 36 miesięcy, gdy wartość początkowa wynosi między 25 000 zł a 50 000 zł – stawka amortyzacji będzie wynosić 33,33%,
- 60 miesięcy, gdy wartość początkowa wynosi ponad 50 000 zł – stawka amortyzacji będzie wynosić 20%.
Przykład 6
Zakup używanego auta o wartości 130 000 zł w maju 2024 r.
Przyjęta stawka amortyzacji używanego środka trwałego – 40 % rocznie
Roczna amortyzacja – 130 000 zł (wartość początkowa) * 40% (stawka amortyzacji) = 52 000 zł
Miesięczny odpis amortyzacyjny – 52 000 zł / 12 (liczba miesięcy w roku = 4 333,33 zł.
Miesięcznie kosztem przedsiębiorcy będzie kwota 4 333,33 zł, pierwszy odpis amortyzacyjny zostanie zaksięgowany w czerwcu 2024 r.
Wniosek o wydanie zaświadczenia o pomocy de minimis z tyt. jednorazowej amortyzacji
Zaświadczenie takie będzie pomocne przy staraniu się o inne formy wsparcia.
